اقسام مجلس (محافل شادی)

اقسام مجلس2

ب) چهارچوب كليمحافل شادي

در محافلي كه به مناسبت ولادت يكي از معصومين (ع) و يا عيدي از اعياد تشيع برگزار مي گردد ، ذاكرين اهلبيت(ع) با روشي مسرّت بخش به انجام مراسم مي پردازند. براي ايجاد شادي بيشتر در اينگونه محافل به چند توصيه توجه كنيد.

محافل شادي داراي چارچوبي كلي مي باشند كه عبارتند از:

1. بسم الله و جملات عربي شروع مجلس؛
2. توسل به امام زمان(عج)؛
3. شعر مناسبت؛
4. شرح عيد؛
5. سرود؛
6. دعا ومناجات پايان مجلس؛

1. بسم الله و جملات عربي شروع مجلس

درباره اين قسمت در بخش محافل روضه بحث كرديم و لذا جهت اطلاع بيشتر به آن مراجعه نمايند. 

نكات قابل ذكر:

• بعد از بسم الله و قبل از شروع جملات عربي از مستمع چند صلوات بگيريد تا جو مجلس متعادلتر شود .
• مقدمه کلی در این بخش گاهی لازم است.
• جملات عربي ابتدايي را حتي المقدور دكلمه اي و بدون آهنگ و سبك بخوانيد ؛ چراكه با آهنگ خواندن گاهي ايجاد حزن مي كند.

1. توسل به امام زمان(عج)

در محافل شادي توسل شعري به امام زمان(عج) مرسوم نيست و عرض ادب در حد همان عبارات مذكور در بخش محافل روضه ، كفايت مي كند.

1. شعر مناسبت

پس از توسل و عرض ادب به امام زمان ، شعر مرتبط با مناسبت شادي ارائه مي گردد ؛ با توجه به مناسبت از سه نوع شعر مي توانيد در اين قسمت استفاده کنيد:

الف) اشعار توصيفي که صرفاً به شرح عيد مي پردازد؛

ب) اشعاري مدحي که صرفاً مدح است و گاهي در پايان مختصري به مرثيه مي پردازد؛

ج) اشعار مربوط به مناسبت که با شرح عيد شروع و به مدح متّصل مي شود؛

نکات قابل ذكر  

• در محافل مولودي حتماً ذيل برخي از اشعار مدحي، به عنوان تفسير شعر ، آيات و روايات مربوطه را ذکر كنيد تا مستمع بداند اين مفاهيم قول شاعر نيست بلکه مبناي قرآني ، روايي و تاريخي دارد.
• هنگام خواندن اشعار از كشش زياد مصوتها و تحريرهاي طولاني پرهيز كنيد و سعي كنيد عبارات و تركيبها را پشت سرهم و سلسله وار بخوانيد كه اين موضوع باعث شادتر شدن خواندن مي گردد.
• خواندن روضه و اصطلاحا نمك پاشي در محافل شادي اصل نيست ، بلكه اگر مستمع در اشعار توصيفي و مدحي ، حال خوشي پيدا كرد ، به روضه هاي احساسي مرتبط ، اشاره مختصري مي شود والا خواندن روضه ـ مخصوصا روضه هاي سنگين ـ در اين محافل جايي ندارد.
• باز کردن گره مولودی:خواندن ابیات خاص به سبک و لحنی که مستمع را به وجد بیاورد تا او با صلوات و یا کف زدن احساسات خود را ابراز کند.

نکات مهم در باز کردن گره مولودی

• این کار نباید در ابیات ابتدایی شعر صورت بگیرد.
• لحن پیاده کردن این بخش باید حماسی باشد.
• پرده صدا معمولا باید متوسط به بالا و به سمت انتهای بیت رو به صعود باشد.
• به طور کلی بهتر است طوری شاه بیت خوانده شود که بدون ترغیب مداح، خودجوش ابراز احساسات کند.
• اگر می خواهید مستمع را نسبت به ابراز احساسات ترغیب کنید بهتر است با جملی غیر مستقیم باشد.

1. شرح عيد

در بين شعر و يا انتهاي آن ، بايستي اشاره اي به جريان ولادت و يا عيد صورت بگيرد تا تأثيرگذاري و بهره برداري از مناسبت به وجه احسن انجام شود.

1. سرود

شورانگيزترين قسمت محافل شادي بخش سرود و ارجوزه است ، اشعار ريتم دار كه با ضرب خوانده مي شود اگر مفهوم حماسي داشته باشد ارجوزه از ماده رجز نام دارد و الا اشعار ريتم دار با ضرب ومفهوم مدحي و شادي،سرودمي باشد. توجّه به چند نکته دراين قسمت لازم به نظر مي رسد:

• استفاده از سبکهايي که از روي الگوهاي مجاز ساخته شده است؛
• استفاده از سبکهاي جديد و حرکت به سمت سبک سازي ؛
• پرهيز از غلو و محتويّات دور از شأن معصومين(ع)؛

1. دعا ومناجات پايان مجلس

در پايان محافل شادي معمولا اشعاري مدحي و عاشقانه ارائه مي شود و اگر مستمع هنگام حديث نفس ، حال خوبي پيدا كرد يك توسل مختصر هم صورت مي گيرد.

معرفي منابع و مآخذ جهت تهيه مطلب

الف) جملات عربي شروع

1. قرآن کريم؛
2. نهج البلاغه؛
3. منابع روايي چون: اصول کافي کليني، تحف العقول الحرّاني ، بحار الانوار علاّمه مجلسي و ...
4. منابع تاريخي چون : لهوف سيّد بن طاووس ، ارشاد شيخ مفيد ، جلاء العيون علاّمه مجلسي ، منتهي الآمال شيخ عباس قمي ، سوگنامة آل محمّد اشتهاردي و ...؛
5. منابع ادبي چون: ديوان اشعار امام علي (ع)، اشعار علاّمه بحرالعلوم، اشعار علاّمه کمپاني و ...؛

ب) شعر

1. گنجينة اسرار عمّان ساماني؛
2. آثار حاج غلامرضا سازگار(نخل ميثم)؛
3. آثار استاد مؤيّد خراساني؛
4. آثار حاج علي انساني (دل سنگ آب شد و...)؛
5. آثار استاد محمّد علي مجاهدي؛
6. آثار ژوليدة نيشابوري؛
7. مجموعه هايي چون (چراغ صاعقه ، وديعة الرسول و ...) که از اشعار شعراي مختلف تشکيل يافته است؛
8. آثار انتشارات آرام دل

ج) تاريخ ومقتل

1. منابع تاريخي چون : لهوف سيّد بن طاووس ، ارشاد شيخ مفيد ، جلاء العيون علاّمه مجلسي ، منتهي الآمال شيخ عباس قمي ، سوگنامة آل محمّد اشتهاردي و ...؛
2. مقاتلي چون : مقتل محمّد بن سعد ، مقتل ابي مخنف ، مقتل خوارزمي ، مقتل مُقَرَّم و ...؛
3. آثاري چون : خصائص الحسينيّه شيخ جعفر شوشتري ، مِنْهاجُ الدُّموع ، نَفَسُ الْمَهْموم شيخ عباس قمي ، بيت الاحزان شيخ عباس قمي ، روايت کربلا حاج يدالله بهتاش و ...؛

د) نوحه و سرود

1. جزوات فوق برنامة منتشر شده توسّط  گروه سمعي بصري مجمع ادبي مذهبي ياس کبود؛
2. سبکهاي ساخته شده توسّط  گروه سبک سازي مجمع ادبي مذهبي ياس کبود؛
3. کتابچه هايي چون : نغمه هاي ولايت و...؛

ه) مقدمه روضه تَخَلُّص

1. تمام منابعي که براي جملات عربي ذکر شد؛
2. آثار ادبي چون : ديوان شعرا ، بوستان و گلستان سعدي ، خمسة نظامي و...؛
3. آثار عرفاني چون : مثنوي معنوي مولوي ، آثار سنايي غزنوي ، آثار عطار نيشابوري و...؛
4. لطائف و ظرائفي که در بيان اساتيدي چون حاج مرتضي طاهري و ... مي يابيم؛

و) دعا و مناجات پايان مجلس

1. منابع دعايي چون : مفاتيح الجنان و...؛
2. مصاديق موجود درمنابع روايي و تاريخي و...؛
3. روشهاي موجود از اساتيد ستايشگري؛

نکته بسيار مهم

ستايشگران بايد پوشه ها و يا فايلهاي کاملاً دسته بندي شده در موضوعات مختلف ، تهيّه  نمايند و هنگام مطالعات تحقيقي ، کسب تجربه هاي حضوري از اساتيد و ... مطالب مرتبط را در پوشه يا فايل مخصوص ، به صورت دسته بندي شده قرار دهند تا براي يافتن مطالب مورد نياز ، عندالاقتضا ، دچار مشکل نشوند.

مجالس ولیمه: در این مجالس مداح ضمن خوش آمدگویی به زایر وآرزوی زیارت قبولی ابتدا چند بیتی مدح مولا خوانده وسپس ذکری از مولا می گیرند چند بیت شعر خوش آمد گویی به زایرین را می خواند مانند:

گل آمد سنبل آمد عنبر آمد       زمکه زائر پیغمبر آمد

 وحتی میتواند از حاجی به بالای مجلس دعوت کند گل دستش دهد وخاطره ای از آن سفر روحانی از اوبپرسد که البته در این مجالس هر چه کمتر بخواند بهتر است چون اولا همه نوع مستمعی وجود دارد وثانیا همه با هم حرف می زنند به قول استادمان می فرمود کم خواندن بهتر از زیاد خواندن است چرا که اگر بد بخوانیم می گویند خدا پدرش را بیامرزد که تمام کرد اگر خوب بخوانیم همه تشنه شنیدن صدای ما میی مانند و می گویند ای کاش بیشتر می خواند البته کم خواندن به اندازه ای که حمل بر کم فروشی یا کم گذاشتن در خواندن نشود.